به گزارش سراج24؛ محمد حائری شیرازی، پژوهشگر قرآن و حدیث و هوش مصنوعی درباره حکمرانی مهدوی و نقش هوش مصنوعی در تحقق آن، نوشت: هوش مصنوعی به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین فناوری‌های بشری، تأثیرات گسترده‌ای بر جنبه‌های مختلف زندگی انسان داشته است. از بهینه‌سازی فرآیندهای صنعتی و اقتصادی گرفته تا تأثیر بر علوم انسانی و اجتماعی، این فناوری نقش کلیدی در تحولات معاصر ایفا می‌کند. در این میان، پرسشی مهم مطرح می‌شود: آیا می‌توان هوش مصنوعی را به‌عنوان ابزاری برای تحقق آرمان‌های تمدن مهدوی در نظر گرفت؟ و اگر چنین است، چگونه می‌توان از آن در جهت استقرار عدالت، گسترش آگاهی و رفع نابرابری‌های اجتماعی بهره برد؟
تمدن مهدوی و ویژگی‌های آن
تمدن مهدوی، بر اساس آموزه‌های اسلامی، جهانی مبتنی بر عدالت، اخلاق، آگاهی و پیشرفت علمی است. در این تمدن، ظلم و فساد ریشه‌کن شده، انسان‌ها به بالاترین مراتب معنوی و علمی می‌رسند و حکومتی مبتنی بر حکمت و رحمت برقرار خواهد شد. ازاین‌رو، هر فناوری‌ای که بتواند در مسیر تحقق این اهداف قرار گیرد، می‌تواند به‌عنوان ابزاری مفید و کارآمد در این تمدن شناخته شود.
هوش مصنوعی و عدالت اجتماعی
عدالت، مهم‌ترین اصل در حکومت مهدوی است. یکی از چالش‌های اساسی جوامع امروزی، نابرابری در توزیع منابع، فساد اقتصادی و ضعف در نظام‌های قضایی است. در اینجا، هوش مصنوعی می‌تواند به‌عنوان ابزاری نیرومند برای کاهش نابرابری‌ها و افزایش شفافیت ایفای نقش کند:
1. توزیع عادلانه منابع: امروزه، یکی از معضلات اساسی جهان، سوءتوزیع منابع است. درحالی‌که میلیون‌ها نفر در فقر مطلق زندگی می‌کنند، مقادیر زیادی از مواد غذایی و منابع اقتصادی هدر می‌رود. سیستم‌های مبتنی بر هوش مصنوعی می‌توانند با تحلیل کلان‌داده‌ها، الگوهای بهینه‌ای برای تخصیص منابع طراحی کنند که در آن نیازهای واقعی مردم در اولویت باشد و از اسراف و انباشت نامتوازن ثروت جلوگیری شود.
2. مبارزه با فساد: فساد اقتصادی و سیاسی، یکی از عوامل اصلی بی‌عدالتی در جوامع امروزی است. هوش مصنوعی قادر است با تحلیل داده‌های مالی و اقتصادی، الگوهای فساد را شناسایی کند و از بروز تخلفات جلوگیری نماید. این امر باعث افزایش شفافیت در نهادهای حکومتی و اقتصادی شده و به برقراری عدالت کمک می‌کند.
3. نظام قضایی هوشمند: یکی از مهم‌ترین کارکردهای AI، تحلیل و بررسی پرونده‌های قضایی است. هوش مصنوعی می‌تواند با مقایسه پرونده‌های مشابه، قاضی را در اتخاذ تصمیم‌های عادلانه‌تر یاری دهد و میزان خطاهای انسانی را کاهش دهد. چنین سیستمی نه‌تنها موجب تسریع در اجرای عدالت می‌شود، بلکه اعتماد عمومی را نیز به دستگاه قضایی افزایش می‌دهد.
هوش مصنوعی و گسترش دانش و آگاهی
تمدن مهدوی، تمدنی است که در آن جهل و ناآگاهی جایگاهی ندارد. ازاین‌رو، گسترش دانش و آگاهی، یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های آن به شمار می‌رود. هوش مصنوعی می‌تواند در این راستا نقشی کلیدی ایفا کند:
1. آموزش شخصی‌سازی‌شده: سیستم‌های هوش مصنوعی قادرند محتوای آموزشی را متناسب با سطح علمی و نیازهای هر فرد ارائه دهند. این امر موجب افزایش بهره‌وری یادگیری و ارتقای سطح علمی جوامع خواهد شد.
2. تحلیل متون دینی و پاسخ به شبهات: یکی از چالش‌های عصر حاضر، گسترش شبهات و سوالات دینی در فضای مجازی است. AI می‌تواند این شبهات را تحلیل کرده و بر اساس منابع معتبر، پاسخ‌هایی دقیق و مستدل ارائه دهد. این امر نه‌تنها به افزایش بصیرت دینی کمک می‌کند، بلکه از گسترش تفکرات نادرست نیز جلوگیری می‌نماید.
3. ترجمه و دسترسی آسان به علوم مختلف: هوش مصنوعی می‌تواند متون علمی و دینی را با دقت بالا ترجمه کند و دانش را در اختیار همگان قرار دهد. این امر موجب کاهش انحصار علمی و افزایش دسترسی به معارف ارزشمند خواهد شد.
اخلاق و کنترل هوش مصنوعی در تمدن مهدوی
یکی از نگرانی‌های بزرگ درباره‌ی هوش مصنوعی، مسئله‌ی کنترل آن و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی است. امروزه، بسیاری از فناوری‌ها در جهت سلطه‌گری و نظارت بر مردم استفاده می‌شوند. اما در تمدن مهدوی، اصول اخلاقی و انسانی بر هوش مصنوعی حاکم خواهد بود.
1. فناوری در خدمت انسان، نه ابزار سلطه: در تمدن مهدوی، فناوری در راستای کرامت انسانی به کار گرفته خواهد شد و اجازه‌ی تبدیل شدن به ابزاری برای ظلم و استثمار را نخواهد یافت.
2. الگوریتم‌های اخلاقی و عادلانه: سیستم‌های هوش مصنوعی باید بر اساس اصول عدالت و اخلاق طراحی شوند تا از سوگیری‌های ناعادلانه و تصمیمات تبعیض‌آمیز جلوگیری شود.
3. شفافیت در توسعه و استفاده از فناوری: یکی از الزامات تمدن مهدوی، شفافیت در فرآیندهای تصمیم‌گیری و استفاده از فناوری است. قوانین و مقرراتی وضع خواهد شد که هرگونه استفاده نادرست از هوش مصنوعی را محدود کند.
در نتیجه هوش مصنوعی، اگر در مسیر صحیح هدایت شود، می‌تواند یکی از ابزارهای تحقق تمدن مهدوی باشد. این فناوری قادر است در حوزه‌هایی همچون استقرار عدالت، گسترش آگاهی و بهبود کیفیت زندگی بشر نقش‌آفرینی کند. بااین‌حال، شرط اصلی استفاده از AI در مسیر آرمان‌شهر مهدوی، پایبندی به اصول اخلاقی، انسانی و دینی است. تمدن مهدوی می‌تواند الگویی برای بهره‌گیری صحیح و مسئولانه از فناوری باشد تا در نهایت، هوش مصنوعی نه به‌عنوان تهدیدی برای بشریت، بلکه به‌عنوان عاملی برای پیشرفت و تعالی انسان‌ها به کار رود.
